Bağışıklık Sistemi Nedir?
Bağışıklık sistemi, vücudun hastalık ve enfeksiyonlara karşı korunmasını sağlayan çok katmanlı bir doğal sistemdir. Bu sistem hastalık yapan mikroplarla veya zararlı maddelerle temas ettiklerinde bunları tanıyabilme, yok edebilme ve gelecekte benzer mikroplarla karşılaştığında tekrar yok edebilme yeteneğine sahiptir. Bağışıklık sisteminin içeriğinde olan organ ve organizma, birlikte bağlantılı olarak vücudun savunma mekanizmasını güçlendirir ve ayakta tutar.
Farklı yapıdaki organlar insan vücudundaki direncin arttırılmasına sağladığı katkı ve farklı görevler gibi, farklı bağışıklık türleri de insan vücudunda bulunur. İnsan yapısında iki tipte bağışıklık bulunur. Bunlar doğuştan gelen ve edinilen bağışıklık sistemi olarak adlandırılır.
Doğuştan Gelen Bağışıklık: Vücudun doğuştan taşıdığı ve kalıtsal olarak gelişmiş dirençli hale gelmeyi ifade eder. Doğuştan gelen bağışıklık, zararlı maddelerle mücadelede vücudun ilk savunma mekanizmasıdır ve bu maddelere karşı dirençli hale gelmeyi sağlar.
Edinilmiş Bağışıklık: Edinilmiş bağışıklık ise vücudun dışarıdan alınan antikorlar veya aşılar gibi yollarla kazandığı dirençli hale gelmesi olarak tanımlanır. Edinilen bağışıklık zararlı maddelere karşı vücudun geliştirdiği dirençli hale gelmeyi ifade eder ve bu maddelere karşı daha etkili bir şekilde mücadele etmeyi sağlar.
Bağışıklık Sistemi İşleyiş Mekanizması
Bağışıklık sistemi öncelikle zararlı maddelerin vücuda girişini engellemeyi amaçla. Bu işlem anjiyogenez tarafından sağlanır. Anjiyogenez, zararlı maddelerin vücuda girişini önlemeyi ve vücutta yayılmasını sınırlamayı amaçlamaktadır. Eğer zararlı madde vücuda girerse bağışıklık sistemi onu tanımaya başlar. Lenfositler, bu zararlı maddeleri tanır ve etkisiz hale getirilmesi için sinyaller verir. Lenf düğümleri, lenfositlerin bulunduğu ve zararlı maddelerin tanınarak etkisiz hale getirilmesi işlemlerinin yapıldığı yerlerdir. Zararlı maddeler etkisiz hale getirildikten sonra vücut bu maddelere karşı dirençli hale gelmeyi öğrenir ve gelecekte aynı maddelere karşı daha hızlı ve etkili bir şekilde mücadele edebilir. Bu, vücudun gelecekte bu maddelere karşı daha güçlü bir bağışıklık geliştirilmesine yardımcı olur.
Bağışıklık Sistemindeki Organ ve Görevleri
Timus: Bağışıklık sisteminin vazgeçilmezi olarak vücutta bulunan timüs bezi, doğum sırasında tam olarak gelişir. Bağışıklık ve vücudun direnç sistemindeki en önemli olan T hücrelerinin üretimini yapar. Timus bezi, göğüs bölgesi, boğaz ve akciğer arasında bulunur.
Lenfatik Sistem: Lenfatik sistem kan dolaşımını gerçekleştiren damarlara benzer olarak vücudun diğer dolaşım ağını gerçekleştiren yapıdır. Lenfatik sistemin vücuttaki görevleri şunlardır; hücre ve dokulardaki yabancı maddeleri uzaklaştırmak, etkinliğini yitirmiş proteinleri tekrar dolaşıma sağlamak, bağırsak bölgesindeki dolaşıma katmak ve bağışıklık sistemine destek olmaktır. Lenf sistemi; lenf damarları, lenf düğümleri ve lenf sıvısından oluşur.
Antikorlar: Antikorlar vücutta bulunan mikrop ve ürettikleri toksinlerle savaş oluşturup direnç kazandırılması için oluşan bağışıklığın bir yapı parçasıdır. Hastalıklara karşı vücut tarafından oluşturulan antikorlar vücutta bulunduğu sürece yakalanılan hastalığa ikinci kez yakalanılmasının önüne geçer.
Dalak: Sol kaburga bölgesinde bölgesinde yer alan ve kan filtreleme özelliği olan dalak, zararlı mikropl ve hasarlı kırmızı kan hücrelerinin temizlenmesi için önemli bir organdır. Bu organ ayrıca bağışıklık sisteminin hastalıklara karşı direncini arttırır, antikor ve lenfosit hücrelerinin üretimi görevine sahiptir. Beyaz kan hücrelerinin depolanması ve içerisindeki yabancı maddelerden arındırılmasını sağlar.
Lökositler / Beyaz Kan Hücreleri: Beyaz kan hücreleri kemik iliğinde üretilir ve zararlı olan mikroorganizmaları tanıyarak yok eden bir yapıdır. Vücutta mikropları tarayıcı beyaz kan hücreleri kan damar yolu ile tüm vücut hücrelerini dolaşır. Karşılaşılan zararlı mikroorganizmalar karşısında çoğalarak bağışıklık ve direnç sistemini aktif hale getirir ve diğer bağışıklık hücrelerinin çoğalması için onlara sinyaller gönderir.
Kemik İliği: Kemik yapısının içerisinde bulunan süngerimsi yapıya kemik iliği denir. Kırmızı ve beyaz kan hücreleri ile kanın pıhtılaşmasında görevli olan kan pulcuklarının üretiminde sorumlu önemli bir yapıdır.
Bağışıklık Sisteminin Desteklenmesi
Bağışıklık sistemi, vücudumuzun hastalıklara karşı savunma mekanizmasıdır. Bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi için yapılması gerekenlerin başında sağlıklı bir yaşam tarzı gelmektedir. Bağışıklık sisteminin güçlü olması demek sağlıklı bir yaşamı sürdürmenin anahtarı demektir. Aşağıdaki yollar bağışıklık sistemi desteğini artırabilir;
Sağlıklı beslenme: Vitamin ve mineral bakımından zengin besinler tüketmek, bağışıklık sistemini güçlendirir.
Düzenli egzersiz: Düzenli egzersiz ve spor yapmak bağışıklık ve direnç sistemini daha etkili çalışmasını sağlar.
Yeteri kadar uyku: Düzenli uyku bağışıklık sisteminin dengesi için önemlidir.
Stresi azaltmak: Aşırı stres, bağışıklık ve direnç sistemine zarar verir.
Alkol ve sigara kullanmamak: Alkol ve sigaranın bağışıklık sistemine zararlı etkileri vardır.
Yeterli su içmek: Bağışıklık sistemi için yeterli miktarda su içmek, vücudun düzenli olarak temizlenmesine yardımcı olur.
Vitamin desteği: Vitamin desteği almak, bağışıklık ve direnç sistemini destekler.
Probiyotik Tüketimi: Yararlı bakterilerin sayısını arttırarak vücut direncini arttırabilir, daha sağlam bir bağışıklığa sahip olunabilir.
Bağışıklık sistemini güçlendirilmesi için en önemli kurallardan birisi de bağışıklık ve mikrobiyota bağlantısına dikkat etmektir. Beyin ve bağırsak arasındaki ekosisteme mikrobiyota denilmektedir. Bağışıklık hücrelerinin %70’i bağırsaklarda üretilir. Güçlü bağışıklık için bağırsak mikrobiyota dengesinin desteklenmesi gerekmektedir. Sağlıklı ve düzenli beslenme, probiyotik takviyelerinin kullanımı ile vücuttaki yararlı mikroorganizmaların sayısı arttırılır ve böylece bağışıklık sisteminin direnci arttırılabilir.
